“`html

Yeni Antitoksin Geliştiren Tim Friede’nin Sıra Dışı Yolculuğu

Bilim camiası, herpetolog Tim Friede‘nin (sürüngenler ve amfibiler konusunda uzmanlaşmış bir zoolog) kanında bulunan antikorlar ile evrensel bir panzehir geliştirmek için önemli bir aşama kaydetti.

57 yaşındaki Tim Friede’nin yılanlara karşı duyduğu tutku, çocukluk yıllarına dayanıyor. Wisconsin’de büyüyen Friede, genç yaşlarında jartiyer yılanlarını (Thamnophis cinsine ait, genellikle zararsız ve orta boy yılanlar) yakalamaya başlamış ve bu ilginin peşinden gitmiştir.

Beş yaşında bir yılan tarafından ısırıldığında bu olay onu korkutmak yerine daha da meraklandırdı. Bu ilgi, genç yaşta tehlikeli deneylere dönüşerek örümcekler ve akreplerden sonra 2000’lerin başlarında zehirli yılanlara yöneldi.

Kendisi için belirlediği hedef ise kesinlikle açıktır: Zehirli yılanların zehirine karşı bağışıklık kazanmak ve bu bilimsel temeli kullanarak küresel sağlık sorunlarına çözüm üretmek.

Yılan Dolu Bir Hayat

Sonuç olarak, Friede kendisine 650’den fazla kez yılan zehri enjekte etti ve 200’den fazla kez ölümcül yılan türleri tarafından ısırılmasına izin verdi. Bu deneyimleri “Beni öldürmek istiyorlar, ben de hayatta kalmak niyetindeyim” cümlesiyle özetliyor.

TEHLİKEYİ KABULLENMEK

2001’de bir Mısır kobrasını sağmaya çalışırken yanlışlıkla ısırıldığında, aylarca süren mikrodoz çalışma sayesinde ölümden kurtuldu. Ancak birkaç ay sonra başka bir kobranın ısırmasına izin verdiği anda durumu zorlu bir hale gelmişti. Hayvanat bahçesinden elde ettiği altı doz panzehir ile hayatta kalmayı başardı ve dört gün boyunca komada kaldı.

Bu deneyim sonrasında daha temkinli bir yaklaşım benimsemesine rağmen, bu tür denemelerine devam etti. Friede, o anları “İlk ısırıklar çılgınca bir deneyim” olarak tanımlıyor ve devamında, “Kaygı seviyeniz tavan yapıyor ama zamanla zihninizin sınırlarını keşfediyorsunuz.” diyerek ifade ediyor.

Bilim Dünyasının Gözünde

2017 yılında immünolog Jacob Glanville, Friede’nin deneylerine dikkat çekti. Evrensel bir grip aşısı üzerinde çalışarak, benzer bir şekilde tüm yılan türlerinin zehirlerine karşı etkili olacak bir panzehir geliştirmeyi amaçladı. Glanville, farklı yılan türlerinin zehirlerinde ortak bir moleküler hedef aradıklarını ve bunun için yoğun zehir maruziyeti olan birinin bağışıklık sistemine ihtiyaç duyduklarını ifade etti. Bu arayışta aradıkları kişi ise, tabii ki, Tim Friede‘ydi.

Glanville, “Garip görünüyor, fakat kanının bir kısmına bakmama izin verirsen çok mutlu olurum.” dediğinde, Friede tereddüt etmedi ve “Yıllardır bu fırsatı bekliyordum.” yanıtını verdi.

Kanı Evrensel Panzehire Işık Tuttu

Glanville ve ekibi, Friede’nin 25 yıl boyunca süren zehir maruziyeti sonucu bağışıklık sisteminin nasıl tepki verdiğini incelemek için onun kanında bulunan antikorları analiz etti. Elde edilen bulgular oldukça dikkat çekiciydi.

Araştırmacılar, nörotoksinlerin felç oluşturan bileşenlerine karşı etkili olan geniş kapsamlı bir antikor keşfettiler. Bu antikor, özellikle kara mamba ve kobra gibi oldukça tehlikeli yılan türlerine karşı güçlü bir koruma sağlıyordu. Sonrasında Friede’nin kanından elde edilen ikinci bir antikor da keşfedildi.

Ekip, bu iki insan antikorunu, bazı panzehir çalışmalarında etkili olduğu bilinen varespladib adlı küçük bir molekülle birleştirdi. Bu üç bileşenli “panzehir karışımı”, farelere 13 yılan türüne karşı tam, 6 türüne karşı ise kısmi koruma sağladı. Çalışmanın örnekleri Asya, Afrika, Avustralya ve Kuzey Amerika gibi farklı coğrafyalardaki genetik olarak çeşitli yılanları kapsıyordu.

Bu devrim niteliğinde buluş, geçtiğimiz hafta Cell dergisinde yayımlandı. Columbia Üniversitesi’nden araştırmacı Peter Kwong, daha fazla yılan türüne karşı etkili bir panzehir geliştirme yönünde ilerlediklerini ve başarılı sonuçlar elde ettiklerini ifade etti.

Liverpool Üniversitesi’nden Stuart Ainsworth, bu araştırmanın, sentetik antikorların bu kadar geniş etki gösteren ilk antivenom çalışması olduğunu belirtti. Ancak, insan denemeleri yapılmadan kesin bir başarı ile ilgili net bir sonuç çıkarmanın mümkün olmadığı dikkate alındı.

Dünya Sağlık Örgütü’nden David Williams, bu gelişmenin umut verici olduğunu, ancak zehirlerin karmaşık yapısı nedeniyle her bir bileşeni etkisiz hale getirmenin zorluklarından bahsetti. Williams, “Zehirdeki sadece temel bileşenleri etkisiz hale getirsek bile diğer toksinlerin etkilerini tahmin edemeyiz. Bu nedenle klinik deneyler son derece önemlidir.” diye uyardı.

Tehlikenin Getirdiği Miras

Artık Centivax şirketinde herpetoloji direktörü olarak görev yapan Friede, en son yılan ısırığını 2018 yılında bir su kobrasından aldı. Deneylerine son vermiş olmasına rağmen, bu süreçte yaşadıkları onu derinden etkilemiş. “Gerçekten inanamadım. İnsanlığa bir şey kazandırdığımı ve bilime katkıda bulunduğumu bilmek harika bir duygu.” diyerek hislerini paylaşıyor.

Tim Friede’nin hikayesi, sıradışı bir tutkunun, milyonlarca yaşamı kurtarabilecek bilimsel bir sıçramaya nasıl dönüştüğünü göstermektedir. Ancak bilim insanları, onun yönteminin son derece tehlikeli ve tekrarlanamaz olduğunu vurgulamaktadır. Glanville ise, “Kimse onun yaptığını denememeli, Tim’in bu eylemi eşsiz ve geriye dönüşü olmayan bir fedakârlık.” diyerek dikkat çekiyor.

New York Post’un ‘I’ve let hundreds of venomous snakes bite me on purpose — it’s painful and put me in a coma but there’s a medical upside’ ve NPR’nin ‘He let snakes bite him some 200 times to create a better snakebite antivenom’ başlıklı haberlerinden derlenmiştir.

Fotoğraflar: iStock

“`